Τι είναι η μετεγχειρητική κήλη και πώς δημιουργείται;

Όπως ακριβώς προσδιορίζει και το όνομά της, η μετεγχειρητική κήλη (ή κοιλιοκήλη) είναι η δημιουργία μιας οπής στα μυϊκά τοιχώματα της κοιλιάς, σε κάποιο σημείο ενός παλαιού χειρουργικού τραύματος. 

Μέσα από αυτή, γλιστρά και βγαίνει προς τα έξω ένα τμήμα από το λίπος της κοιλιάς ή και κάποιο τμήμα εντέρου, το οποιο προεξέχει σαν ένα εξόγκωμα στην κοιλιά, ακριβώς κάτω από την παλαιά χειρουργική τομή.

Έπειτα από κάθε χειρουργείο, το ανοικτό κοιλιακό τραύμα συρράβεται στρώμα στρώμα με ειδικά ράμματα.

Προοδευτικά και σε ένα χρονικό διάστημα περίπου 60-90 ημερών πάνω στα ράμματα αυτά αναπτύσσεται μια ανθεκτική ουλή, η οποία εξασφαλίζει την ακεραιότητα του κοιλιακού τοιχώματος.

Η ουλή όμως αυτή, για διάφορους λόγους, ενδέχεται να μην αποκτήσει ποτέ την επιθυμητή αντοχή και να αποτελεί πάντα αδύναμο σημείο στα κοιλιακά τοιχώματα.

Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα οι δυνάμεις που ασκούνται με τις διάφορες κινήσεις του ασθενούς να προκαλέσουν τη χαλάρωση κάποιου τμήματος ή και ολόκληρης της ουλής, με συνέπεια τη δημιουργία της κήλης.

Περίπου το 35% των ασθενών που έχουν χειρουργηθεί στην κοιλιά θα εμφανίσουν μετεγχειρητικές κήλες μέσα στα πρώτα 4-5 χρόνια από το χειρουργείο.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση μετεγχειρητικής κήλης;

Οι αναγνωρισμένοι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης μιας μετεγχειρητικής κήλης είναι η κακή τεχνική συρραφής του τραύματος, η χρήση ακατάλληλων ραμμάτων, η μόλυνση του τραύματος μετά το χειρουργείο, η μη συμμόρφωση του ασθενούς στις μετεγχειρητικές οδηγίες ανάρρωσης σχετικά με τα βάρη, η παχυσαρκία, η παραγωγή «κακής ποιότητας» (ανώριμου) κολλαγόνου από τον οργανισμό κάποιων ανθρώπων και άλλοι σπανιότεροι.

Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου και τι εξετάσεις χρειάζονται για τη διάγνωση;

Οι περισσότεροι άνθρωποι με μετεγχειρητική κήλη παρατηρούν ένα ελαφρύ πρήξιμο ή εξόγκωμα στην κοιλιά τους, στη θέση ενός παλαιού χειρουργικού τραύματος, το οποίο είναι πιο ορατό όταν βρίσκονται σε όρθια θέση.

Οι μετεγχειρητικές κήλες συχνά δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα και οι ασθενείς αντιλαμβάνονται την παρουσία τους από την παραμόρφωση που παρατηρούν στο σχήμα της κοιλιάς τους.

Άλλες φορές, βέβαια, οι κήλες αυτές προκαλούν μία ήπια ενόχληση ή τοπικό πόνο στη θέση που βρίσκονται ή ακόμα και διάχυτο πόνο στην κοιλιά.

Σπανιότερα και σε χρόνιες ή παραμελημένες περιπτώσεις μια μετεγχειρητική κήλη μπορεί να αποτελέσει αιτία ειλεού (εγκλωβισμού και απόφραξης τμήματος εντέρου) και να απαιτείται επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση.

Η διάγνωση της μετεγχειρητικής κοιλιοκήλης γίνεται εύκολα μόνο με την κλινική εξέταση από τον γιατρό, χωρίς να είναι απαραίτητη καμία άλλη αιματολογική ή ακτινολογική εξέταση.

Στις λίγες περιπτώσεις που η διάγνωση δεν είναι ξεκάθαρη κυρίως λόγω των προηγούμενων χειρουργείων στην κοιλιά η αξονική τομογραφία αποτελεί την καλύτερη διαγνωστική εξέταση και παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το μέγεθος και το περιεχόμενο της κήλης.

Τι κινδύνους εγκυμονεί μια μετεγχειρητική κοιλιοκήλη; Τι προβλήματα μπορεί να προκαλέσει;

Όπως οι περισσότερες κήλες έτσι και η μετεγχειρητική κήλη εγκυμονεί τον κίνδυνο της περίσφιξης του περιεχομένου της.

Αυτή η επείγουσα κατάσταση-επιπλοκή μπορεί να προκληθεί αιφνιδίως έπειτα από μια απότομη κίνηση του ασθενούς, από μία έντονη δραστηριότητά του ή αν προσπαθήσει να σηκώσει ασυνήθιστα μεγάλο βάρος.

Στην περίπτωση αυτή, μέσα από το στόμιό της διέρχεται βίαια και παγιδεύεται κάποιο τμήμα λίπους ή εντέρου, το οποίο προοδευτικά θα στραγγαλιστεί, θα ισχαιμίσει και θα νεκρωθεί.

Η πιθανότητα περίσφιξης μιας μετεγχειρητικής κοιλιοκήλης δεν μπορεί εύκολα να υπολογιστεί και σίγουρα έχουν μεγάλη σημασία τόσο η διάμετρος του χάσματός της όσο και η ευκολία με την οποία ανατάσσεται το περιεχόμενό της στη φυσική του θέση, δηλαδή στην κοιλιά.

Όσο μικρότερη η διάμετρος και όσο μεγαλύτερη η δυσκολία ανάταξης τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος της περίσφιξης.

Η περισφιγμένη μετεγχειρητική κοιλιοκήλη αποτελεί επείγουσα χειρουργική κατάσταση και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση.

Λαπαροσκοπική αποκατάσταση της μετεγχειρητικής κοιλιοκήλης;

Η χειρουργική αποκατάστασή της και η τοποθέτηση πλέγματος είναι η μοναδική θεραπεία της μετεγχειρητικής κήλης.

Για πολλές δεκαετίες αυτό γινόταν με «ανοικτή» τεχνική, με τομή στο δέρμα πάνω στην προηγούμενη ουλή.

Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται η λαπαροσκοπική τεχνική, μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική.

Στη λαπαροσκοπική μέθοδο, αντίθετα, η ανάταξη της κήλης και η τοποθέτηση του πλέγματος πραγματοποιούνται από την εσωτερική μεριά της κοιλίας.

Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μικρές οπές (5-10 mm) στο αριστερό πλάγιο της κοιλιάς χωρίς να ανοιχθεί εκ νέου η παλαιά τομή.

Η λαπαροσκοπική τεχνική υπερέχει έναντι της ανοικτής σε πολλούς τομείς.

Το χειρουργικό τραύμα που προκαλείται είναι πολύ μικρότερο, με αποτέλεσμα λιγότερο αριθμό επιπλοκών (όπως, π.χ., η διαπύηση των χειρουργικών τραυμάτων).

Επίσης, οι ασθενείς που χειρουργούνται λαπαροσκοπικά έχουν βραχύτερη νοσηλεία, ταχύτερη κινητοποίηση, λιγότερο πόνο και γρηγορότερη επάνοδο στις ατομικές και επαγγελματικές δραστηριότητές τους.

Ωστόσο πρέπει να επισημανθεί ότι τα αποτελέσματα των δύο τεχνικών είναι απολύτως συγκρίσιμα ως προς τα ποσοστά υποτροπής των κηλών.

Γιατί η λαπαροσκοπική τεχνική είναι ανώδυνη;

Οι λόγοι είναι τρεις.

Στη λαπαροσκοπική τεχνική δεν έχουμε μεγάλη χειρουργική τομή.

Όλο το χειρουργείο γίνεται μέσα από δύο μικρές οπές (5-10 mm) στα κοιλιακά τοιχώματα.

Επίσης, δεν χρειάζεται να «κλείσουμε» με ράμματα το χάσμα της κήλης και έτσι δεν προκαλούμε τάση στα κοιλιακά τοιχώματα.

Τέλος, ενώ στην ανοικτή μέθοδο για να τοποθετηθεί και να στερεωθεί το πλέγμα στη σωστή του θέση πρέπει να γίνουν μεγάλες κινητοποιήσεις ιστών και να ανοίξουν διάφοροι ανατομικοί χώροι ανάμεσα στα κοιλιακά τοιχώματα, όμως κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο στη λαπαροσκοπική τεχνική, με αποτέλεσμα να είναι πολύ λιγότερο τραυματική μέθοδος.

Τι είναι το «πλέγμα», πού τοποθετείται και πόσο ασφαλές είναι για τον οργανισμό;

Τα «πλέγματα» που χρησιμοποιούνται στη λαπαροσκοπική χειρουργική θεραπεία της μετεγχειρητικής κοιλιοκήλης είναι λεπτά κομμάτια συνθετικού υλικού, διάφορων διαστάσεων σε επίπεδη μορφή.

Τοποθετούνται απλωμένα κάτω από τα μυϊκά στρώματα της κοιλιάς και καθηλώνονται στη θέση τους με διάφορους τρόπους (ράμματα, clips, tacks).

Ο βασικός ρόλος των πλεγμάτων είναι να αναγνωρίζονται από τον ανθρώπινο οργανισμό ως ξένα σώματα και να προκαλούν τον σχηματισμό μιας ισχυρής εσωτερικής ουλής γύρω τους, η οποία θα ισχυροποιήσει τα αδύναμα κοιλιακά τοιχώματα, «σφραγίζοντας» το στόμιο της κήλης.

Το μέγεθος των πλεγμάτων είναι πάντα αρκετά μεγαλύτερο από το στόμιο της κήλης που πρέπει να καλύψουν.

Τα πλέγματα στη λαπαροσκοπική τεχνική που έρχονται σε άμεση επαφή με τα σπλάχνα πρέπει, σε αντίθεση με τα απλά, να είναι πλήρως καλυμμένα με ειδικές αντισυμφυτικές μεμβράνες τουλάχιστον από τη μία τους επιφάνεια.

Με τον τρόπο αυτό αποφεύγονται οι συμφύσεις και τα συρίγγια που μπορεί να δημιουργηθούν μεταξύ του πλέγματος και των εντερικών ελίκων.

Έπειτα από 25 χρόνια εμπειρίας με την τεχνική και την τοποθέτηση πλεγμάτων σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Τα πλέγματα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία όλων των κηλών είναι απολύτως ασφαλή για τον οργανισμό σας και το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένα δεν προκαλεί ούτε άμεσες ούτε απώτερες παρενέργειες ή άλλα προβλήματα υγείας.

Πώς είναι η ανάρρωση έπειτα από το χειρουργείο;

Λίγες μόνο ώρες μετά το χειρουργείο θα μπορείτε να κινητοποιηθείτε έστω και μερικώς και θα είστε σε θέση να πιείτε νερό ή τσάι με φρυγανιές το βράδυ της ίδιας ημέρας.

Από την επομένη του χειρουργείου μπορείτε να αρχίσετε με ελαφριά γεύματα.

Συνήθως σας χορηγείται μία δόση ενδοφλέβιας αντιβίωσης στο χειρουργείο και άλλες δύο στον θάλαμο την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα.

Από την επομένη του χειρουργείου μπορείτε να περπατάτε όσο θέλετε και γενικά αυτοεξυπηρετείσθε πλήρως.

Έπειτα από 48 ώρες από το χειρουργείο μπορείτε να κάνετε μπάνιο ελεύθερα με νερό και σαπούνι.

Οι περισσότεροι ασθενείς παραμένουν μόνο ένα βράδυ στο νοσοκομείο και εξέρχονται την επόμενη μέρα.

Αν κάνετε δουλειά γραφείου ή άλλη που δεν απαιτεί σωματική καταπόνηση ή στην οποία δεν σηκώνετε βάρη, μπορείτε να επανέλθετε σ’ αυτήν σε δύο εβδομάδες μετά το χειρουργείο.

Σε αντίθετη περίπτωση πρέπει να απέχετε από την εργασία σας για τουλάχιστον έναν μήνα.

Στις τρεις εβδομάδες μπορείτε να αρχίσετε κάποιο ελαφρύ πρόγραμμα γυμναστικής χωρίς βάρη, ενώ μπορείτε να μπείτε σε πλήρες πρόγραμμα στις 6 βδομάδες

Τέλος, για τις πρώτες 6 εβδομάδες μετεγχειρητικά δεν πρέπει να σηκώνετε πάνω από 5-7 κιλά. Έπειτα από αυτό το διάστημα, μπορείτε να σηκώσετε ό,τι θέλετε.

Κωνσταντίνος Αυγερινός MD, PhD
Γενικός Χειρουργός