Reverse Shoulder Arthroplasty

Μια αποτελεσματική λύση για διαφορετικές παθολογίες της άρθρωσης του ώμου. Μια αρθροπλαστική με δυνατότητα τρισδιάστατου προεγχειρητικού σχεδιασμού προσαρμοσμένη σε κάθε ασθενή 

Τι είναι η ανάστροφη αρθροπλαστική ώµου;

Η ανάστροφη αρθροπλαστική του ώµου αποτελεί ένα είδος ολικής αρθροπλαστικής, κατά την οποία αντικαθίστανται τόσο η κεφαλή του βραχιονίου όσο και η ωµογλήνη.

Από το όνοµά της µπορεί να καταλάβει κανείς ότι δεν αποκαθιστούµε την ανατοµία της περιοχής, αλλά ουσιαστικά την αντιστρέφουµε. Εποµένως, η κεφαλή του βραχιονίου αντικαθίσταται από µια κοίλη επιφάνεια που θα µπορούσε να πει κανείς ότι µοιάζει µε ωµογλήνη και η ωµογλήνη µε τη σειρά της αντικαθίσταται από µια «σφαίρα» (γληνοσφαίρα) που µοιάζει µε κεφαλή βραχιονίου.

Ιστορία και εξέλιξη αυτής

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ήταν ήδη γνωστό ότι η κανονική – ανατοµική αρθροπλαστική του ώµου µε αντικατάσταση τόσο της κεφαλής του βραχιονίου όσο και της ωµογλήνης απαιτεί φυσιολογική λειτουργία των τενόντων του στροφικού πετάλου (υπερακανθίου, υπακανθίου, υποπλατίου). Μάλιστα, τα αποτελέσµατά της σε περιπτώσεις αρθρίτιδας του ώµου και χρόνιας ρήξης των τενόντων του υπερακανθίου και του υπακανθίου δεν ήταν τα επιθυµητά.

Για τον παραπάνω λόγο, το 1985 ο Γάλλος Paul Grammont αναπτύσσει την ιδέα της ανάστροφης αρθροπλαστικής ώµου, κατά την οποία αντικατέστησε την ωµογλήνη της ωµοπλάτης µε µια µεταλλική σφαίρα και την κεφαλή του βραχιονίου αντίστοιχα µε µια «πλαστική ωµογλήνη». Με τα ενθαρρυντικά αποτελέσµατά του κατακτά τον ιατρικό κόσµο αρχικά της Ευρώπης και των Ηνωµένων Πολιτειών, ανοίγοντας µια νέα εποχή στις αρθροπλαστικές της περιοχής του ώµου.

Έκτοτε ο σχεδιασµός της ανάστροφης αρθροπλαστικής έχει εξελιχθεί και βελτιωθεί σηµαντικά, ενώ οι ενδείξεις χρήσης αυτής έχουν επεκταθεί και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις της άρθρωσης του ώµου.

Σε ποιες περιπτώσεις τοποθετείται µια ανάστροφη αρθροπλαστική ώµου; – Ενδείξεις

Αυτός ο ιδιαίτερος τύπος της αρθροπλαστικής προτείνεται σε περιπτώσεις:

• Αρθροπάθειας ώµου (έκκεντρης αρθρίτιδας), όπου οι αρθρικές επιφάνειες της ωµογλήνης και του βραχιονίου έχουν καταστραφεί λόγω χρόνιας ρήξης των τενόντων του υπερακανθίου και του υπακανθίου
• Σε αρθρίτιδα του ώµου µε χρόνια αλλοίωση των αρθρικών επιφανειών και τη δηµιουργία οστικών ελλειµµάτων στην περιοχή
• Σε περιπτώσεις αυτοάνοσων νοσηµάτων, όπως ρευµατοειδή αρθρίτιδα
• Σε ηλικιωµένα άτοµα µε συντριπτικά κατάγµατα της κεφαλής του βραχιονίου, στοχεύοντας στη σχετικά σύντοµη αποτάσταση και χρήση του άκρου στις καθηµερινές δραστηριότητες
• Τέλος, σε συγκεκριµένες περιπτώσεις µε νεοπλασµατική εξεργασία (όγκους) της περιοχής η ανάστροφη αρθροπλαστική µπορεί να αποτελέσει αποτελεσµατική χειρουργική επιλογή

Από τι αποτελείται µια ανάστροφη αρθροπλαστική και ποιος είναι ο τρόπος λειτουργίας της;

Όπως όλες οι αρθροπλαστικές, έτσι και αυτός ο τύπος αποτελείται από δύο µέρη που αρθρώνονται µεταξύ τους.

Το βραχιόνιο µεταλλικό stem, το οποίο εισάγεται και σταθεροποιείται στον αυλό του βραχιονίου και καταλήγει κεντρικά σε µια κοίλη επιφάνεια από «ειδικό πλαστικό» – πολυαιθυλένιο. Συνήθως δεν απαιτείται βιολογικό τσιµέντο για τη σταθεροποίησή του.

Τη µεταλλική σφαίρα στην ωµογλήνη (γληνοσφαίρα), που σταθεροποιείται στην ωµοπλάτη µε 2 ή 4 κοχλίες. Με την πρόθεση αυτή το κέντρο περιστροφής της άρθρωσης µεταφέρεται προς τα έσω και ο υγιής πλέον δελτοειδής µυς είναι υπεύθυνος για την κίνηση της άρθρωσης του ώµου.

Τι πρέπει να ξέρει  ο ασθενής για τη χειρουργική επέµβαση της ανάστροφης αρθροπλαστικής του ώµου;

• Αρχικά, όπως και σε όλες τις αρθροπλαστικές, χρειάζεται κατάλληλος προεγχειρητικός έλεγχος του ασθενούς και αναισθησιολογική εκτίµηση
• Ο ασθενής προσερχόµενος στο ιατρείο παραπονείται κυρίως για περιορισµό της κίνησης, αδυναµία του άκρου και άλγος, που πολλές φορές είναι νυχτερινό και προκαλεί διαταραχές του ύπνου
• Η παραπάνω κλινική εικόνα δυσχεραίνει ιδιαίτερα την εκτέλεση των καθηµερινών δραστηριοτήτων, όπως λούσιµο, ντύσιµο, πλύσιµο δοντιών, χτένισµα κ.λπ.
• Η χειρουργική επέµβαση πραγµατοποιείται µε γενική αναισθησία και διαρκεί περίπου 1-1 ½ ώρα
• Συµπληρωµατική περιφερική αναισθησία του άκρου (νευρικός αποκλεισµός – νευρικό Block) ουσιαστικά εξαλείφει τον άµεσο µετεγχειρητικό πόνο
• Η παραµονή στην κλινική είναι απαραίτητη συνήθως για 2-3 ηµέρες
• Μετάγγιση αίµατος συνήθως δεν απαιτείται
• Παρά το γεγονός ότι είναι µια ιδιαίτερου τύπου αρθροπλαστική, η φυσικοθεραπευτική αποκάσταση είναι ευκολότερη και γρήγορη (από την πρώτη ηµέρα). Σκοπός είναι ο ασθενής να γίνει αυτόνοµος στις καθηµερινές του ανάγκες 4-6 εβδοµάδες µετεγχειρητικά
• Η διάρκεια ζωής µιας ανάστροφης αρθροπλαστικής συνήθως ξεπερνά τα 10-15 έτη. Μάλιστα, σύµφωνα µε τις νέες τεχνικές τοποθέτησης και σχεδιασµού, θέλουµε να ξεπεράσουµε τα 20 έτη.

Ποιες είναι οι νεότερες εξελίξεις στην ανάστροφη αρθροπλαστική του ώµου;

• Ο κάθε ασθενής αποτελεί µια ειδική περίπτωση. Ο τρισδιάστατος προεγχειρητικός σχεδιασµός και η αξιολόγηση των αλλοιώσεων της άρθρωσης του ώµου είναι πλέον απαραίτητα προεγχειρητικά βήµατα
• Έχουµε τη δυνατότητα να «πραγµατοποιήσουµε» το χειρουργείο του ασθενούς στον υπολογιστή πριν από την αληθή χειρουργική επέµβαση
• Χρησιµοποιώντας νέους συνδυασµούς υλικών και τεχνικών µπορούµε να σχεδιάσουµε προεγχειρητικά και να διορθώσουµε κάθε οστική παραµόρφωση στην περιοχή
• Η οµάδα µας έχει αναπτύξει µια νέα µέθοδο σχεδιασµού και αξιολόγησης της βέλτιστης τοποθέτησης της ανάστροφης αρθροπλαστικής του ώµου.

The lateralization and distalization shoulder angles are important determinants of clinical outcomes in reverse shoulder arthroplasty. Boutsiadis A, Lenoir H, Denard PJ, Panisset JC, Brossard P, Delsol P, Guichard F, Barth J. J. Shoulder Elbow Surg 2018; Mar 27.

Αχιλλέας Μπουτσιάδης, ΜD, Ph.D
Χειρουργός, Ώμου και Γόνατος,
Επιστημονικός Συνεργάτης Βιοκλινικής Αθηνών
Συνεργάτης Έρευνας Centre Osteo-Articulaire des Cedres Grenoble, France,
Μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ώμου (SECEC)