Παρά την πρόοδο της Ιατρικής και την καλύτερη περίθαλψη που παρέχεται σήμερα, η χρονία πυώδης ωτίτιδα εξακολουθεί να ταλαιπωρεί σημαντικό τμήμα του πληθυσμού. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι απαραίτητη, διότι πολλές φορές μπορεί να δημιουργήσει σοβαρές επιπλοκές.

Η χρονία πυώδης ωτίτιδα είναι φλεγμονή του μέσου αυτιού και αφορά όχι μόνον την κοιλότητα μέσου τμήματος του αυτιού αλλά επίσης την ευσταχιανή σάλπιγγα και τη μαστοειδή. Πάντοτε υπάρχει διάτρηση του τυμπάνου. Όταν η φλεγμονή είναι ενεργός έχουμε πυώδη έκκριση (πύον), που εξέρχεται από τη διάτρηση, ενώ όταν η φλεγμονή είναι ανενεργός το αυτί είναι συνήθως στεγνό.

Ο τρόπος που δημιουργείται η χρονία πυώδης ωτίτιδα δεν είναι πλήρως γνωστός. Θεωρείται σαν επακόλουθο ανεπαρκούς θεραπείας κάθε οξείας μορφής μέσης ωτίτιδας. Τα μικρόβια που ευθύνονται για τη φλεγμονή αυτή και την παραγωγή πύου είναι πολύ ισχυρά και ανθεκτικά στα συνηθισμένα αντιβιοτικά.

Για να αντιληφθεί κανείς τι σημαίνει χρονία πυώδης ωτίτιδα αρκεί να σκεφτεί ότι ο ασθενής έχει ένα απόστημα μέσα στο αυτί του. Το αυτί χωρίζεται από τον εγκέφαλο με πολύ λεπτό κόκαλο σαν τσιγαρόχαρτο, πίσω του βρίσκεται ο λαβύρινθος που ευθύνεται για την ακοή και την ισορροπία του σώματος και περιβάλλει το προσωπικό νεύρο που είναι υπεύθυνο για τις κινήσεις του προσώπου. Εάν η φλεγμονή ξεφύγει από τα στενά όρια του μέσου αυτιού τότε δημιουργούνται επιπλοκές πολύ σοβαρές, μερικές από τις οποίες μπορεί να προκαλέσουν τον θάνατο.

Οι πιο σημαντικές επιπλοκές είναι η παράλυση του προσωπικού νεύρου, η μηνιγγίτιδα, το απόστημα του εγκεφάλου, η θρομβοφλεβίτιδα των φλεβών του εγκεφάλου και η φλεγμονή του λαβυρίνθου που οδηγεί σε ίλιγγο και κώφωση.

Πως εμφανίζεται;

Οι περισσότεροι ασθενείς που έχουν χρονία πυώδη ωτίτιδα παραπονούνται ότι το αυτί τους κατά διαστήματα ή συνεχώς, βγάζει δύσοσμο πύον. Συνήθως συνυπάρχει μείωση της ακοής. Σπανιότερα μπορεί να εμφανίσουν εμβοές, ίλιγγο ή πόνο στο αυτί. Παρ’ ότι είναι ασυνήθιστο σήμερα, δεν αποκλείεται ο ασθενής να προσέλθει στο ιατρείο με συμπτώματα κάποιας από τις επιπλοκές που προαναφέραμε.

Προσέγγιση του προβλήματος

Η διάγνωση της χρονίας πυώδους ωτίτιδας γίνεται από το ιστορικό της πάθησης και την προσεκτική εξέταση του αυτιού. Ο ωτορινολαρυγγολόγος χρησιμοποιώντας το εξεταστικό μικροσκόπιο, αφού καθαρίσει λεπτομερώς το αυτί, μπορεί να διακρίνει τη διάτρηση του τυμπάνου και να αναζητήσει την ύπαρξη ή όχι πύου, εισολκής του τυμπάνου, τυμπανοσκλήρυνσης, καταστροφής των ακουστικών οσταρίων, πολύποδα ή χολοστεατώματος.

Εάν ο ασθενής έχει πολύποδα στο αυτί ή χολοστεάτωμα τότε το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό και κάθε στιγμή μπορεί να συμβούν επιπλοκές. Ιδιαίτερα το χολοστεάτωμα έχει την τάση να καταστρέφει το κόκαλο του αυτιού οπότε τίθεται σε κίνδυνο ο εγκέφαλος, το προσωπικό νεύρο και ο λαβύρινθος.

Η εξέταση θα συνεχιστεί με έλεγχο της ακοής, της λειτουργίας του λαβυρίνθου και των εγκεφαλικών νεύρων. Δεν πρέπει να παραλείψουμε την εξέταση της μύτης, των παραρρινικών κόλπων και του ρινοφάρυγγα, διότι η κατάσταση τους επηρεάζει τη λειτουργία των αυτιών.

Μερικές φορές είναι απαραίτητη η αξονική τομογραφία και ίσως η μαγνητική τομογραφία για να καθοριστεί η έκταση και το είδος της βλάβης που έχει προκληθεί στο αυτί και στα γύρω του όργανα.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Αφού εξηγήσουμε με κάθε δυνατή λεπτομέρεια στον ασθενή το είδος του προβλήματος που έχει και τους πιθανούς κινδύνους, θα του προτείνουμε την κατάλληλη θεραπεία, η οποία εξατομεύεται και εξαρτάται από τα ευρήματα των εξετάσεων που έχουμε, την ηλικία του, τη γενική κατάσταση της υγείας του και το είδος της δουλειάς που κάνει.

Η χρονία μέση ωτίτιδα είναι πάθηση που θεραπεύεται μόνο με εγχείρηση. Τα φάρμακα, αντιβιοτικά και αντισηπτικά, μικρή μόνο βοήθεια προσφέρουν και σε συνδυασμό με καλό καθαρισμό και περιποίηση του αυτιού σκοπό έχουν να το προετοιμάσουν για μία ασφαλή και επιτυχημένη εγχείρηση.

Εάν το αυτί έχει μόνο διάτρηση στο τύμπανο χωρίς καθόλου πύον για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε κάνουμε τυμπανοπλαστική, η οποία είναι σχετικά εύκολη επέμβαση για τον εξειδικευμένο ωτοχειρουργό και το ποσοστό επιτυχίας φτάνει το 100%. Ο ασθενής αφού συνέλθει από την αναισθησία αισθάνεται καλά και την επόμενη ημέρα από την εγχείρηση μπορεί να πάει στο σπίτι του και να παρακολουθείται στο εξωτερικό ιατρείο μέχρι να επουλωθεί πλήρως το τύμπανο.

Εάν όμως εκτός από τη διάτρηση υπάρχει πύον, καταστροφή ενός ή περισσοτέρων οσταρίων, πολύποδας ή χολοστεάτωμα, τότε γίνεται πλήρης αποκάλυψη του μέσου αυτιού, της μαστοειδούς κοιλότητας και ίσως όλου του οστού μέσα στο οποίο βρίσκεται το αυτί. Κύριος σκοπός αυτής της επέμβασης είναι να καθαριστεί καλά η περιοχή από ό,τι παθολογικό υπάρχει έτσι ώστε να μην κινδυνεύει ο ασθενής να πάθει επιπλοκές.
Μετά τον καθαρισμό γίνεται αποκατάσταση των ακουστικών οσταρίων με οσταριοπλαστική και του τυμπάνου με τυμπανοπλαστική.

Η εγχείρηση είναι μεγάλη σε διάρκεια, σχετικά δύσκολη και απαιτεί από τον ωτοχειρουργό ξεχωριστή γνώση, εμπειρία και ικανότητα. Ο ασθενής χρειάζεται να μείνει στο νοσοκομείο 1-2 ημέρες μετά την επέμβαση και κατόπιν θα επισκέπτεται τον γιατρό του για φροντίδα του αυτιού μέχρι να ολοκληρωθεί η επούλωση. Στο τέλος θα έχει απαλλαγεί από τη φλεγμονή και το αυτί του θα λειτουργεί με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις.

Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις που ο άρρωστος προσέρχεται στον γιατρό με κάποια από τις επιπλοκές που προαναφέραμε. Σ’ αυτούς τους ασθενείς γίνεται επείγουσα εγχείρηση. Εάν η επιπλοκή αφορά τον εγκέφαλο τότε είναι απαραίτητη η συνεργασία με νευροχειρουργό.

Όσον αφορά τέλος τη χρονία πυώδη ωτίτιδα των παιδιών ακολουθούμε την ίδια φιλοσοφία, αλλά πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας μερικούς σημαντικούς παράγοντες , όπως είναι η ελλειπής ανάπτυξη της περιοχής και οι συχνές φλεγμονές της μύτης, του φάρυγγα, των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων, που μερικές φορές μας οδηγούν στην αναμονή μέχρι την εφηβεία ή την ενηλικίωση.

Ευθύμιος Χριστόπουλος MD, PhD

Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιστημονικός Υπεύθυνος του Κέντρου Μικρο-Ενδοσκοπικής Χειρουργικής στην Ωτορινολαρυγγολογία

Τηλέφωνο : 6944-360639

Email : info@echristopoulos.gr