Ο προστάτης αποτελεί τµήµα του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήµατος και βοηθάει στην παραγωγή και στην αποθήκευση του σπέρµατος. Στους ενήλικες άνδρες, ο τυπικός προστάτης έχει µήκος περίπου 3 εκατοστά και ζυγίζει 20 έως 40 γραµµάρια. Βρίσκεται στην πύελο, κάτω από την ουροδόχο κύστη και µπροστά από το ορθό (τελικό τµήµα του παχέος εντέρου). 

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άνδρες και η δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου από καρκίνο (µετά τον καρκίνο του πνεύµονα) στους άνδρες. Η έγκαιρη διάγνωση, όµως, είναι εφικτή, αρκεί κάθε άνδρας να ευαισθητοποιηθεί γι’ αυτό. Κι αυτό γιατί η πάθηση δεν δίνει κανένα σύµπτωµα στα αρχικά στάδια, όπου η νόσος είναι αντιµετωπίσιµη.  Έτσι, η διάγνωση γίνεται µόνο µε τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο.

∆ιάγνωση

Η πιο απλή και σύντοµη µέθοδος διάγνωσης είναι η δακτυλική εξέταση, που διενεργείται από τον ουρολόγο ή τον παθολόγο µέσω του πρωκτού του ασθενούς, ο οποίος ξαπλώνει σε θέση που ευνοεί τον ψηλαφισµό του αδένα στο πρόσθιο τµήµα του εντέρου. Το επόµενο βήµα -που συχνά απαιτείται να συνυπάρχει µε τη δακτυλική εξέταση- είναι η µέτρηση του επιπέδου του Ειδικού Προστατικού Αντιγόνου (PSA) στο αίµα του ασθενούς. Μετά τις εξετάσεις αυτές, ο ουρολόγος θα κρίνει εάν θα κάνετε βιοψία προστάτη.

Ποιες είναι οι επιλογές θεραπείας στα αρχικά στάδια;

Οι πιο συχνές µορφές θεραπείας για εντοπισµένο καρκίνο του προστάτη είναι:

• Ενεργητική παρακολούθηση/επιτήρηση
• Χειρουργική (ριζική προστατεκτοµή)
• Ακτινοθεραπεία (βραχυθεραπεία και εξωτερική)
• Ενεργητική παρακολούθηση/επιτήρηση

Ενεργός παρακολούθηση συνεπάγεται τακτικό έλεγχο (για παράδειγµα κάθε 3 µε 6 µήνες), αφού ο καρκίνος του προστάτη είναι πάθηση που εξελίσσεται αργά. Η παρακολούθηση συνιστάται συνήθως σε ασθενείς µεγάλης ηλικίας µε έναν µικρό όγκο που δεν είναι πολύ επιθετικός ή σε ασθενείς µε µικρό προσδόκιµο επιβίωσης εξαιτίας άλλων σοβαρών προβληµάτων υγείας. Η επιλογή αυτή αξιολογείται µε βάση τα χαρακτηριστικά ευρήµατα της βιοψίας.

Χειρουργική

Σήµερα η ριζική προστατεκτοµή µπορεί να γίνει είτε ανοικτά (µε τοµή) είτε ενδοσκοπικά (λαπαροσκοπικά ή ροµποτικά). Το ογκολογικό αποτέλεσµα είναι ίδιο, αλλά οι ενδοσκοπικές µέθοδοι υπερτερούν λόγω µικρότερης νοσηλείας και µετεγχειρητικού πόνου. Κατά τη διάρκεια της ριζικής προστατεκτοµής, το σύνολο του προστάτη θα πρέπει να αφαιρεθεί, µαζί µε τις σπερµατοδόχους κύστεις (ο καρκίνος µπορεί να επεκτείνεται σε αυτές). Σε κάποιες περιπτώσεις, είναι απαραίτητο να αφαιρεθούν και οι λεµφαδένες (λεµφαδενεκτοµή).

Για να µπορεί να γίνει αυτή η σοβαρή χειρουργική επέµβαση, θα πρέπει ο ασθενής να είναι σε καλή γενική κατάσταση. Το µεγαλύτερο ποσοστό των ανδρών θα συναντήσει δυσκολίες στη στύση µετά τη χειρουργική επέµβαση (στυτική δυσλειτουργία), ενώ όλοι δεν θα έχουν εκσπερµάτιση, αφού έχουν αφαιρεθεί τα βασικά όργανα που παράγουν το σπέρµα. ∆ιατηρούνται, όµως, η ερωτική επιθυµία και ο ξηρός οργασµός χωρίς εκσπερµάτιση. Σε κάποιους άνδρες µε πολύ καλές στύσεις πριν από την εγχείρηση και µε εντοπισµένο καρκίνο γίνεται διατήρηση των νεύρων της στύσης.

Η ειδική αυτή τεχνική δίνει τη δυνατότητα στους µισούς από αυτούς να ανακτήσουν σταδιακά σε 1-2 χρόνια τις στύσεις τους, εφόσον ακολουθήσουν ειδικό πρόγραµµα µετεγχειρητικά. Πάντως, οι περισσότεροι θα πρέπει να χρησιµοποιούν τα γνωστά φάρµακα που βοηθούν τη στύση. Επιπλέον, µερικοί ασθενείς θα έχουν απώλεια ούρων (ακράτεια), ειδικά τους πρώτους µήνες µετά την επέµβαση. Σε αυτή την περίπτωση,  ουρολόγος θα πρέπει να παραπέµψει αυτούς τους ασθενείς σε εξειδικευµένο φυσικοθεραπευτή για ειδικές ασκήσεις εγκράτειας άµεσα. Τα προγράµµατα αυτών των  ασκήσεων διαρκούν 3-6 µήνες.

Ακτινοθεραπεία του προστάτη

Η ακτινοθεραπεία στοχεύει στη θανάτωση των καρκινικών κυττάρων και διακρίνεται στην εξωτερική ακτινοβολία και στη βραχυθεραπεία. Πολλές φορές, τα δύο αυτά είδη ακτινοβολιών χρησιµοποιούνται συνδυαστικά.

Εξωτερική ακτινοθεραπεία

Η εξωτερική ακτινοθεραπεία πραγµατοποιείται από ακτινοθεραπευτές, βάσει προγραµµατισµένων ηµερήσιων ραντεβού για περίοδο 7-9 εβδοµάδων. Κατά την εφαρµογή της εξωτερικής ακτινοθεραπείας, τµήµατα της ουροδόχου κύστης και του ορθού µπορεί να ακτινοβοληθούν. Αυτό µπορεί να προκαλέσει διάρροια ή και συχνουρία µετά τη θεραπεία. Επίσης, οι ασθενείς µπορεί να αισθάνονται κουρασµένοι κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας. Μετά την εξωτερική ακτινοθεραπεία, πολλοί ασθενείς θα εµφανίσουν µόνιµη απώλεια στύσης (ανικανότητα).

Βραχυθεραπεία

Η βραχυθεραπεία έχει δώσει αποτελέσµατα αντίστοιχα µε αυτά της ριζικής προστατεκτοµής, όταν έχει γίνει σε άνδρες µε ένδειξη γι’ αυτή τη θεραπεία, δηλαδή στα πρώτα στάδια της νόσου. Η µέθοδος περιλαµβάνει την εµφύτευση ραδιενεργών σπόρων στον προστάτη.

Αυτό γίνεται µε τη χρήση διορθικού υπερηχογράφου, που, όπως και στη βιοψία, µας επιτρέπει να απεικονίσουµε τον αδένα και να κατευθύνουµε τα εµφυτεύµατα στα σωστά σηµεία. Μετά τη βραχυθεραπεία, κάποιοι άνδρες θα αντιµετωπίσουν προβλήµατα µε την ούρηση και τη στύση.

Ιωάννης Αναγνώστου, MD, Ph. Dc
Ουρολόγος – Ανδρολόγος, Υποψήφιος ∆ιδάκτωρ ΑΠΘ,
Επιστηµονικός Συνεργάτης Βιοκλινικής Θεσσαλονίκης