Του Αχιλλέα Μπουτσιάδη Βιοκλινική Αθηνών
MD, PhD, Χειρουργός Ώμου και Γόνατος, Διδάκτωρ ΑΠΘ,
Επιμελητής 401 ΓΣΝΑ Αθηνών,
Υπεύθυνος έρευνας Centre Ostéo-Articulaire des Cèdres, Grenoble, France,
Μέλος Institute Grenoblois d’ ‘Epaule,
Συνεργάτης ΒιοΚλινικής Αθηνών
Βιολογική ενίσχυση με τοπικό αυτόλογο μόσχευμα
Το στροφικό πέταλο (rotator cuff) είναι μια δομή που σχηματίζεται από την τενόντια κατάφυση τεσσάρων μυών και καλύπτει την κεφαλή του βραχιονίου. Οι μύες που σχηματίζουν το στροφικό πέταλο είναι:
- ο υποπλάτιος
- ο υπερακάνθιος
- ο υπακάνθιος
- ο ελάσσονας στρογγύλος
Στο ευρύ κοινό ο υπερακάνθιος είναι και ο πιο «γνωστός» τένοντας μιας και οι ρήξεις αυτού είναι και οι συχνότερες.
Από πλευράς λειτουργικότητας ο ρόλος των μυών του στροφικού πετάλου είναι διπλός:
α. Συμβάλλουν μαζί με τον δελτοειδή μυ στην ανύψωση (πρόσθια κάμψη), την απαγωγή και την έξω και έσω στροφή της άρθρωσης του ώμου και
β. «Συγκρατούν» την κεφαλή του βραχιονίου στην ανατομική της θέση (προς τα κάτω), σημαντικό για την ομαλή λειτουργία της άρθρωσης.
Ρήξεις του στροφικού πετάλου του ώμου
Πρόκειται για πλήρη ή μερική ρήξη-αποκόλληση ενός ή περισσοτέρων τενόντων του στροφικού πετάλου από την πρόσφυσή τους στο βραχιόνιο όγκωμα.
Συχνότερα, η ρήξη παρατηρείται στον υπερακάνθιο και στον υπακάνθιο και ακολουθούν ο υποπλάτιος και ο ελάσσονας στρογγύλος.
Οι ασθενείς συνήθως προσέρχονται αιτιώμενοι:
- Άλγος στην περιοχή της άρθρωσης του ώμου
- Άλγος που αντανακλά μέχρι και την περιοχή του αγκώνα
- Νυχτερινή εμφάνιση του πόνου. Ο ασθενής εμφανίζει διαταραχές του ύπνου εξαιτίας του άλγους και αδυνατεί να κοιμηθεί στο πάσχον μέλος
- Μυική αδυναμία. Ο ασθενής αδυνατεί να πραγματοποιήσει τις καθημερινές του δραστηριότητες, ακόμη και να σηκώσει ένα αντικείμενο μικρού βάρους
- Δυσκαμψία-απώλεια της κινητικότητας της περιοχής. Ο ασθενής αναφέρει δυσκολίες σε απλές δραστηριότητες, όπως να χτενιστεί και να πλυθεί
Η ρήξη των τενόντων του στροφικού πετάλου μπορεί να προκληθεί από:
α. έναν οξύ τραυματισμό (τραυματική ρήξη) ή
β. να είναι αποτέλεσμα μιας χρόνιας εκφυλιστικής διαδικασίας (εκφυλιστική ρήξη).
Προδιαθεσικοί παράγοντες ο οποίοι μπορούν να αυξήσουν τη συχνότητα εμφάνισης των βλαβών αυτών είναι:
- η ανατομία της περιοχής και κυρίως ο τύπος του ακρωμίου (η «οστική καμάρα-θόλος» της ωμοπλάτης που βρίσκεται πάνω από τους τένοντες του στροφικού πετάλου)
- το κάπνισμα
- η υπερλιπιδαιμία
- ο διαβήτης
- η «ιστική γήρανση» και
- η κακή μικροκυκλοφορία και αιμάτωση της περιοχής
Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά τη θεραπεία των ρήξεων του στροφικού πετάλου είναι το μέγεθος μιας ρήξης. Επομένως, ανάλογα με το μέγεθος και τη σοβαρότητα της βλάβης χωρίζονται σε:
- Μικρές
- Μεσαίες
- Μεγάλες
- Μαζικές ρήξεις
Οι ρήξεις των τενόντων του στροφικού πετάλου μπορεί να εξελίσσονται-μεγαλώνουν με την πάροδο του χρόνου:
Μικρές Μεσαίες Μεγάλες Μαζικές
Επιπλέον, όσο μια ρήξη μεγαλώνει τόσο ο τένοντας ρικνώνεται προς τα έσω, γίνεται άκαμπτος, ενώ η πιο σημαντική βλάβη των μυών είναι η λιπώδης εκφύλιση, η οποία έχει σοβαρές επιπτώσεις στη λειτουργία τους.
Τελικά μερικές χρόνιες και μαζικές ρήξεις καθίστανται μη διορθώσιμες-μη συρράψιμες ενώ παράλληλα η κεφαλή του βραχιονίου μεταναστεύει προς τα επάνω – προς το ακρώμιο αναπτύσσοντας βλάβες του αρθρικού χόνδρου (Αρθροπάθεια- Rotator cuff arthropathy).
Η μεγάλη πρόκληση. Μεγάλες και Μαζικές Ρήξεις του στροφικού πετάλου
Όπως φαίνεται και από τα παραπάνω, το μεγαλύτερο πρόβλημα τόσο στη χειρουργική θεραπεία όσο και στη συνολική αποκατάσταση του ασθενή αποτελούν οι μεγάλες και οι μαζικές ρήξεις. Φαίνεται πως σε αυτούς τους ασθενείς η βιολογία της περιοχής έχει επηρεαστεί σημαντικά και παρά την επιτυχή χειρουργική συρραφή η επαναρρήξη μπορεί να ξανασυμβεί. Μάλιστα, μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά αναφέρουν υψηλά ποσοστά υποτροπών από 40% μέχρι και 90%!
Το 2013 o Dr T. Mihata περιγράφει τη χρήση αυτομοσχεύματος της λαγονοκνημιαίας ταινίας για την αποκατάσταση και την ενίσχυση των βλαβών αυτών (Superior Capsular Reconstruction with the Fascia Lata). Είναι η πρώτη δημοσίευση και τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ελπιδοφόρα.
To 2016 οι Boutsiadis and Barth στην Grenoble της Γαλλίας ξεκινούν για πρώτη φορά παγκοσμίως μια νέα τεχνική με τη χρησιμοποίηση του τένοντα του δικεφάλου στη χειρουργική αποκατάσταση του υπερακανθίου (Long Head of the Biceps as a Suitable Available Local Tissue Autograft for Superior Capsular Reconstruction: «The Chinese Way», Boutsiadis A, Chen S, Jiang C, Lenoir H, Delsol P, Barth J.) [Εικόνα 4].
Τα αποτελέσματα είναι πραγματικά πολύ ενθαρρυντικά και το 2020 γίνονται δεκτά στο έγκυρο αμερικάνικο περιοδικό American Journal of Sports Medicine (Superior Capsular Reconstruction With the Long Head of the Biceps Autograft Prevents Infraspinatus Retear in Massive Posterosuperior Retracted Rotator Cuff Tears
- Barth, M. Olmos, J. Swan, R. Barthelemy, P. Delsol, A. Boutsiadis).
Το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας σε αυτήν την τεχνική είναι πολύ μεγάλο και νέες δημοσιεύσεις και παραλλαγές αυτής παρουσιάζονται τόσο σε παγκόσμια συνέδρια όσο και σε έγκυρα περιοδικά.
Στην Ελλάδα και στη ΒιοΚλινική Αθηνών συνεχίζουμε με ιδιαίτερο ενθουσιασμό την πραγματοποίηση της τεχνικής στοχεύοντας στο να αλλάξουμε τη φυσική ιστορία των δύσκολων μαζικών ρήξεων του υπερακανθίου του ώμου.
