Ο Dudley J. Morton, M.D., το 1935, περιέγραψε μια δομική ανωμαλία στα μετατάρσια, ικανή να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στον ασθενή. Συγκεκριμένα, τα προβλήματα αναπτύσσονται στην περιοχή του άκρου πόδα πριν από τον διαχωρισμό του πελματιαίου νεύρου σε έξω και έσω δακτυλικό. Στο σημείο αυτό, το νεύρο βρίσκεται ακριβώς επάνω από τον υποδόριο ιστό, δίπλα στην αρτηρία και στη φλέβα.

Πάνω από το νεύρο υπάρχει μια δομή που λέγεται εν τω βάθει εγκάρσιος μετατάρσιος σύνδεσμος (Εικόνα 1). Αυτός ο σύνδεσμος είναι πολύ ισχυρός, συγκρατεί τα μετατάρσια οστά μεταξύ τους και σχηματίζει την οροφή του διαμερίσματος του νεύρου. Σε κάθε βήμα, το έδαφος πιέζει το νεύρο προς τα πάνω και ο εγκάρσιος σύνδεσμος το πιέζει προς τα κάτω. Αυτό προκαλεί συμπίεση σε έναν περιορισμένο -έτσι κι αλλιώς- χώρο του νεύρου.

Ο λόγος που το νεύρο διογκώνεται δεν έχει ακόμα πλήρως καθοριστεί. Η πλατυποδία μπορεί να προκαλεί περισσότερο έσω παρεκτόπιση του νεύρου από ό,τι φυσιολογικά, το οποίο πιθανών προκαλεί ερεθισμό και διόγκωση αυτού.

Το σύνδρομο είναι πιο συχνό στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, ίσως επειδή οι γυναίκες φοράνε πιο μικρά παπούτσια με πιο υψηλά τακούνια. Έτσι, περισσότερη δύναμη ασκείται σε αυτή την περιοχή και το νεύρο συμπιέζεται από όλες τις πλευρές. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ακόμα και μια μικρή διόγκωση του νεύρου μπορεί να προκαλέσει πόνο.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

Το πιο κοινό σύμπτωμα του νευρώματος Morton είναι ο τοπικός πόνος και το αίσθημα καύσου κατά τη βάδιση που υποχωρεί στην ανάπαυση στο μεσοδιάστημα μεταξύ του 3ου-4ου συνήθως διαστήματος. Μπορεί να είναι οξύς ή βύθιος και χειροτερεύει όταν φοράμε παπούτσια και περπατάμε. Ο πόνος είναι λιγότερο σοβαρός όταν δεν φορτίζεται το άκρο. Μάλιστα, ορισμένες φορές ο ασθενής αισθάνεται ανακούφιση όταν κτυπάει τα πόδι του στο έδαφος καθώς περπατάει. Τέλος, μερικοί ασθενείς αναφέρουν αιμωδία ή υπαισθησία των αντίστοιχων δακτύλων.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Εικόνα 2: Μαγνητική απεικόνιση νευρινώματος Morton (βελάκι), διαστάσεων 1,4 Χ 0,6 cm.

Για να διαγνώσουμε το νεύρωμα ψηλαφούμε την περιοχή που εντοπίζεται ο πόνος και πιέζουμε από τα πλάγια όλο τον άκρο πόδα με το άλλο (Mulder’s sign), οπότε έχουμε έξαρση του πόνου. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να έχουμε και έναν ακουστό ήχο, «κλικ» (σημείο Mulder).

Ακτινογραφία γίνεται για να αποκλειστεί η πιθανότητα κάποιου κατάγματος ή κάποιας άλλης πάθησης.

Η διάγνωση, όμως, τίθεται με τη μαγνητική τομογραφία (Εικόνα 2), με την οποία καθορίζεται και το μέγεθος του νευρινώματος.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Συντηρητική αντιμετώπιση

Στις περισσότερες περιπτώσεις η αρχική θεραπεία εμπεριέχει τοποθέτηση ειδικών προθεμάτων στα παπούτσια και αποφυγή στενών παπουτσιών και υψηλών τακουνιών. Επίσης, μπορεί να γίνει διήθηση της περιοχής με κορτικοστεροειδή και τοπικό αναισθητικό και επιστροφή στην εργασία έπειτα από 1-2 βδομάδες. Μια άλλη θεραπεία είναι η έγχυση σκληρυντικής ένεσης με αιθυλική αλκοόλη στην περιοχή (4-7 επαναλήψεις κάθε 7-10 μέρες), η οποία μπορεί να «σκληρύνει» το νεύρωμα και να ανακουφίσει τον ασθενή από τα συμπτώματα.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Οι περισσότεροι ασθενείς, πάντως, δεν ανταποκρίνονται στη συντηρητική αντιμετώπιση (η επιτυχία της αγγίζει, σύμφωνα με μερικές μελέτες, το 40%-50%). Η επέμβαση γίνεται είτε με ραχιαία τομή είτε με πελματιαία, προκειμένου να φτάσουμε στον εγκάρσιο μετατάρσιο σύνδεσμο, τον οποίο και διατέμνουμε και να αφαιρέσουμε το νεύρωμα. Σαν εναλλακτική χειρουργική θεραπεία προτείνεται από πολλούς χειρουργούς η διατομή του μεσομεταταρσίου συνδέσμου χωρίς την αφαίρεση του νευρώματος με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα.

Η ραχιαία τομή, την οποία και προτιμάμε, οδηγεί τον ασθενή να περπατάει με ειδικό παπούτσι ή αθλητικό από την 3η-5η μέρα χωρίς ιδιαίτερη ενόχληση (Εικόνα 3). Σε 4-6 βδομάδες μπορεί να φορέσει και τακούνια, εάν επρόκειτο για γυναίκα.

Εικόνα 4: Ουλή σε πελματιαία προσπέλαση.

Στην πελματιαία προσπέλαση η τομή γίνεται στην πελματιαία περιοχή. Ο ασθενής κινείται με μερική φόρτιση με βακτηρίες μασχάλης για 2-3 βδομάδες, αλλά η ουλή, η οποία θα σχηματιστεί, μπορεί να γίνει ενοχλητική για μεγάλο διάστημα (Εικόνα 4).

Ιωάννης Τσαπακίδης
Ορθοπαιδικός
Βιοκλινική Αθηνών