Του Ιωάννη Μπουζαλά Βιοκλινική Αθηνών

Η σύγχρονη ουρολογία είναι αναπόσπαστα συνδεμένη με τη χρήση των ουρητηρικών stents.

Τα ουρητηρικά stents (ουρητηρικοί αυτοσυγκρατούμενοι καθετήρες, pig-tail καθετήρες, double J stents, ουρητηρικές ενδοπροθέσεις) έχουν εξελιχθεί σε μια από τις κυριότερες θεραπευτικές τεχνικές της ουρολογίας. Πρόκειται για ενδοαυλικούς νάρθηκες που κρατούν με μηχανικό τρόπο ανοιχτό τον αυλό του ουρητήρα. 

Χρησιμοποιούνται για την άρση της απόφραξης του ουροποιητικού, την αποφυγή επιπλοκών μετά από ποικίλες ουρολογικές επεμβάσεις, αλλά και σαν νάρθηκες γύρω από τους οποίους επουλώνονται αναστομώσεις. Η διαδεδομένη χρήση τους έχει σαν αποτέλεσμα να έχουν σχεδόν εγκαταλειφθεί οι ανοιχτές χειρουργικές επεμβάσεις για παροχέτευση της απόφραξης.

Ο ουρητηρικός αυτοσυγκρατούμενος καθετήρας τοποθετείται από τον ουρολόγο στον ασθενή ενδοσκοπικά, υπό ακτινοσκοπικό έλεγχο, προκειμένου να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη ροή των ούρων από το νεφρό προς την ουροδόχο κύστη. Τα pig-tails πήραν το όνομά τους από το σχήμα των άκρων τους, που παραπέμπει σε ουρά γουρουνιού και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας ουρολογικής υποειδικότητας της ενδοουρολογίας.

Ενδείξεις τοποθέτησης 

Δυστυχώς οι ενδείξεις για την τοποθέτηση stent δεν είναι τυποποιημένες και συνεπώς δεν είναι οι ίδιες για όλους.

Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιες κλινικές καταστάσεις που θα έκαναν τους περισσότερους ουρολόγους να σκεφτούν σοβαρά την τοποθέτηση stent, προκειμένου να αποφύγουν άμεσες ή απώτερες επιπλοκές.

Απόφραξη 

Η παροχέτευση ενός αποφραγμένου ουροποιητικού συστήματος θεωρείται πολύ σημαντικό βήμα προκειμένου να αποφευχθούν επιπλοκές, όπως πυελονεφρίτιδα, πυόνεφρος ή σήψη. Οι θεραπευτικές επιλογές για την παροχέτευση ενός τέτοιου συστήματος περιλαμβάνουν εξωτερική παροχέτευση (νεφροστομία) ή τοποθέτηση ενδοπρόθεσης (stent). 

Ουρητηρική απόφραξη εξαιτίας λίθου σε έγκυο γυναίκα μπορεί να οδηγήσει σε πυελονεφρίτιδα, πρόωρο τοκετό ή και εμβρυικό θάνατο. Σε μια τέτοια κατάσταση η τοποθέτηση ενός ουρητηρικού stent πέρα από την λύση της απόφραξης και ενδεχόμενα την αυτόματη αποβολή του λίθου μπορεί να σώσει και τη ζωή του εμβρύου.

Δείτε σε video επέμβαση τοποθέτησης ουρητηρικού καθετήρα σε ασθενή με αποφρακτική ουροπάθεια.

Παθητική αποβολή ουρητηρικών λίθων 

Οι ουρητηρικές ενδοπροθέσεις σε περίπτωση λιθίασης του ουρητήρα όχι μόνο μπορούν να προκαλέσουν ανακούφιση από τα συμπτώματα, αλλά μπορούν να διευκολύνουν και την παθητική αποβολή των λίθων. Η τοποθέτηση της ενδοπρόθεσης θα προκαλέσει την ήπια, σταδιακή διαστολή του ουρητήρα και αν υπάρχει λίθος θα διευκολυνθεί η παθητική αποβολή του.

Stents μετά από ουρητηρολιθοτριψία και εξωσωματική λιθοτριψία 

Η τοποθέτηση ενδοπρόθεσης μετά από ουρητηρολιθοτριψία είναι μια συνήθης πρακτική. Ωστόσο, υφίσταται μεγάλη διχογνωμία για το αν πρέπει να γίνεται συστηματικά σε όλους τους ασθενείς μετά από μια εύκολη και χωρίς συμβάματα ουρητηροσκόπηση.

Σήμερα οι περισσότεροι συμφωνούν ότι η τοποθέτηση stent είναι επιβεβλημένη όταν: α) προηγήθηκε διαστολή του ουρητηρικού στομίου, β) υπήρξε τραυματισμός ή διάτρηση του ουρητήρα και γ) η λιθοτριψία αφορούσε έναν ενσφηνωμένο λίθο με μεγάλο συνοδό οίδημα του βλεννογόνου. Οι λίθοι στον ουρητήρα μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές αλλαγές στα ουρητηρικά τοιχώματα, συμπεριλαμβανομένων φλεγμονής και οιδήματος, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν, μετεγχειρητικά, συμπτωματολογία ουρητηρικής απόφραξης και ουρητηρικά στενώματα.

Μια άλλη συνήθης κλινική εφαρμογή των stents είναι η τοποθέτησή τους πριν από την εξωσωματική λιθοτριψία μεγάλων νεφρικών λίθων. Σκοπός είναι η αποφυγή δημιουργίας λιθιασικής αλύσου (steinstrasse) στον ουρητήρα, που μπορεί να προκαλέσει απόφραξη, επίμονο κωλικό ή δευτεροπαθή ουρολοίμωξη.

Σήμερα οι περισσότεροι συμφωνούν ότι η προφυλακτική τοποθέτηση stent πριν την εξωσωματική λιθοτριψία πρέπει να γίνεται για νεφρικούς λίθους με μέγιστη διάμετρο έως 2cm.

Δείτε σε video επέμβαση τοποθέτησης ουρητηρικού καθετήρα σε ασθενή με λιθίαση ουρητήρα μετά από εξωσωματική λιθοτριψία (steinstrasse).

Ενδοπυελοτομή, ενδοουρητηροτομή, ανοικτές επανορθωτικές επεμβάσεις 

Η τοποθέτηση stent μετά από ενδοσκοπική διάνοιξη μιας στενωμένης πυελοουρητηρικής συμβολής ή ενός ουρητηρικού στενώματος είναι επιβεβλημένη, ώστε η επούλωση της τομής να γίνει ομαλά πάνω από τον ουρητηρικό νάρθηκα.

Τα stents χρησιμοποιούνται ευρέως και στις ανοικτές ουρολογικές επανορθωτικές επεμβάσεις, πολλές από τις οποίες περιλαμβάνουν την αναστόμωση της ανώτερης αποχετευτικής μοίρας με απομονωμένα τμήματα του γαστρεντερικού σωλήνα.

Συμπερασματικά δεν είναι δυνατόν να γίνει άσκηση της σύγχρονης ουρολογίας χωρίς τη χρήση ενδοπροθέσεων.

Τα stents εξελίσσονται συνεχώς όσον αφορά το σχεδιασμό και τα υλικά κατασκευής τους και οι καινούργιες δυνατότητες που προσφέρουν, συμβάλλουν καθοριστικά στην εξέλιξη της ενδοουρολογίας. 

Ιωάννης Σ. Mπουζαλάς
Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος