Η άπνοια είναι η διακοπή της αναπνοής που διαρκεί για περισσότερο από 10 δευτερόλεπτα, ενώ ως υπόπνοια ορίζεται η µείωση της ροής του αέρα κατά 30% για πάνω από 10 δευτερόλεπτα, εφόσον συνοδεύεται από επακόλουθο αποκορεσµό (πτώση) της αιµοσφαιρίνης >4%. Τα φαινόµενα αυτά επαναλαµβάνονται τακτικά σε όλη τη διάρκεια του ύπνου, παρά τη συνεχόµενη αναπνευστική προσπάθεια. 

Φυσιολογικά κατά τον ύπνο σε υγιή άτοµα παρατηρείται µείωση του αερισµού και πτώση του κορεσµού της αιµοσφαιρίνης λιγότερο από 3%. Συγχρόνως, µε την έναρξη του ύπνου, ο µυϊκός τόνος ελαττώνεται και η ελάττωση γίνεται µέγιστη στον πιο βαθύ ύπνο. To γεγονός αυτό αυξάνει την τάση του ανώτερου αεραγωγού, του πιο ευένδοτου τµήµατος της αναπνευστικής οδού, για σύµπτωση των τοιχωµάτων του. Έτσι, όταν υπάρχουν δοµικές διαταραχές των φαρυγγικών τοιχωµάτων (υπερτροφία των αµυγδαλών, µικροοπισθογναθία, µεγαλακρία και κρανιοπροσωπικές ανωµαλίες) συµβαίνει απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού κατά τον ύπνο, που οδηγεί σε δυνατό ρογχαλητό και άπνοια. Η παχυσαρκία είναι ένας άλλος παράγοντας που οδηγεί σε απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού, καθώς η αύξηση της διαµέτρου του λαιµού και του περιφαρυγγικού λίπους έχει ως αποτέλεσµα τη µείωση των πνευµονικών όγκων, και ειδικά τη µείωση της έλξης του φαρυγγικού τµήµατος της τραχείας, µε συνέπεια τη σύµπτωση των τοιχωµάτων του φάρυγγα.

Συµπτώµατα συνδρόµου

Τα συµπτώµατα του συνδρόµου διακρίνονται σε:

Ηµερήσια: Υπνηλία, κόπωση, αίσθηση µη αναζωογονητικού ύπνου, διαταραχές µνήµης-συγκέντρωσης, πρωινή κεφαλαλγία, σεξουαλική δυσλειτουργία και συναισθηµατικές διαταραχές.

Συµπτώµατα κατά τον ύπνο: Ροχαλητό, άπνοιες, αίσθηµα πνιγµονής, ανήσυχος ύπνος µε συχνές αφυπνίσεις, νυκτουρία, ξηροστοµία και γαστροοισοφαγική παλινδρόµηση.

Γενικά, υποψήφιοι ασθενείς για διενέργεια µελέτης ύπνου είναι:

• Ασθενείς µε συµπτώµατα ή σηµεία υπνικής άπνοιας.
• Ασθενείς µε πνευµονοπάθεια (π.χ., ΧΑΠ) και συνοδό δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια, πολυερυθραιµία ή υπερκαπνική αναπνευστική ανεπάρκεια.
• Ασθενείς µε κλινική υποψία διαταραχών της αναπνοής στον ύπνο και γνωστή προδιαθέτουσα νόσο, όπως συµφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, νοσογόνος παχυσαρκία, ακροµεγαλία και νευρολογικές παθήσεις, ιδιαίτερα όταν αναφέρεται έντονη ηµερήσια υπνηλία ή ανεξήγητη επιδείνωση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας.
• Ασθενείς µε νευροµυϊκό νόσηµα ή παραµόρφωση θωρακικού τοιχώµατος, αφού βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για την εµφάνιση σοβαρού κυψελιδικού υποαερισµού κατά τον ύπνο.
• Επαγγελµατίες οδηγοί, βάσει του ΦΕΚ 2734Β/16 ∆εκ. 2015 για την άδεια οδήγησης.

∆ιάγνωση

Η διάγνωση του συνδρόµου γίνεται µε τη µελέτη ύπνου από τον πνευµονολόγο. Η πολυσωµατογραφική µελέτη ύπνου διενεργείται κατά τη διάρκεια της νύχτας, σε εργαστήριο ύπνου και περιλαµβάνει την καταγραφή:

1. ηλεκτροεγκεφαλογραφήµατος για τη σταδιοποίηση του ύπνου
2. ηλεκτροκαρδιογραφήµατος (ΗΚΓ) για την αξιολόγηση της καρδιακής λειτουργίας και του καρδιακού ρυθµού
3. µέτρηση κορεσµού αιµοσφαιρίνης, κυρίως µε παλµικά οξύµετρα
4. µικρόφωνο για καταγραφή ήχων τραχείας (ροχαλητό)
5. ηλεκτροµυογράφηµα κάτω άκρων για καταγραφή κινήσεων ποδών
6. καταγραφή ροής αέρα σε µύτη – στόµα µε ειδικούς αισθητήρες
7. Ειδικές ελαστικές ζώνες θώρακος-κοιλίας για καταγραφή της αναπνευστικής προσπάθειας, και
8. θέση σώµατος.

Θεραπεία

Επί του παρόντος δεν υπάρχουν φαρµακευτικές θεραπείες. Το ήπιο ΣΑΑΥ µπορεί να αντιµετωπιστεί µε αλλαγές συνηθειών, όπως σωστή διατροφή, απώλεια βάρους και άσκηση. Σε ασθενείς που η υπνική άπνοια φαίνεται να είναι το αποτέλεσµα ενός εύκολα αντιµετωπίσιµου εµποδίου της αναπνευστικής οδού, όπως υπερτροφικές αµυγδαλές ή σκολίωση ρινικού διαφράγµατος, τότε η χειρουργική επέµβαση µπορεί να προσφέρει άµεση ανακούφιση και αντιµετώπιση.

Η πιο αποτελεσµατική θεραπεία του συνδρόµου είναι η εφαρµογή συσκευών θετικής πίεσης (CPAP) κατά τον ύπνο. Η εφαρµοζόµενη θετική πίεση λειτουργεί ως αέρινος νάρθηκας των ανώτερων αεραγωγών µε παθητική διάταση και εµποδίζει την απόφραξη. Με τον τρόπο αυτό µειώνεται η φλεγµονή στον ανώτερο αεραγωγό, ο ύπνος αποκαθίσταται, η οξυγόνωση κατά τον ύπνο κυµαίνεται σε φυσιολογικά επίπεδα, καθώς εξαλείφονται οι άπνοιες, και οι περισσότεροι ασθενείς θα παρουσιάσουν σηµαντική βελτίωση στην ποιότητα της ζωής τους και στον έλεγχο του βάρους.

Το µη θεραπευµένο ΣΑΑΥ οδηγεί σε επιδείνωση των συννοσηροτήτων, όπως οι αρρυθµίες και η αρτηριακή υπέρταση ανθεκτική στη θεραπεία, σε αύξηση του κινδύνου για οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, αντίσταση στην ινσουλίνη και συσχέτιση µε µεταβολικό σύνδροµο και σε αυξηµένο κίνδυνο για τροχαία ατυχήµατα λόγω της ηµερήσιας υπνηλίας.

Σε κάθε περίπτωση, η έγκαιρη αναγνώριση-διάγνωση είναι πολύ σηµαντική, γιατί µε την πάροδο του χρόνου η επιβάρυνση του οργανισµού ολοένα µεγαλώνει, ενώ η ολοκληρωµένη και πολυδιάστατη αντιµετώπιση είναι απαραίτητη για να έχουµε το επιθυµητό αποτέλεσµα. Το εργαστήριο ύπνου γίνεται άµεσα στην Κλινική µας κατόπιν ραντεβού. Επικοινωνήστε µαζί µας για την ενηµέρωση της διαδικασίας.

Παύλος Ζαρογουλίδης, M.D, Ph.D
Πνευµονολόγος – Φυµατιολόγος,
Επιστηµονικά Υπεύθυνος του Πνευµονολογικού Ιατρείου
ΒιοΚλινική Θεσσαλονίκης

Άρτεµης Γαλανού, M.D, Ph.D
Πνευµονολόγος – Φυµατιολόγος,
Επιστηµονική Συνεργάτιδα
ΒιοΚλινική Θεσσαλονίκης