Η κήλη είναι µια συνηθισµένη κατάσταση που δηµιουργείται σε ανθρώπους κάθε ηλικίας και των δύο φύλων όταν ένα εσωτερικό όργανο (συνήθως τµήµα του εντέρου) προβάλλει από κάποιο ασθενές σηµείο του κοιλιακού τοιχώµατος.

Πιο σπάνια, η κήλη µπορεί να περιέχει και άλλα όργανα (σκωληκοειδής απόφυση, ουροδόχο κύστη, ακόµα και ωοθήκη), ανάλογα µε το σηµείο της κοιλιακής χώρας στο οποίο βρίσκεται.

H εµφάνισή της συνοδεύεται κάποιες φορές από πόνο ή από ενόχληση. Η βαριά χειρωνακτική εργασία, καθώς και τα βάρη που µπορεί να σηκώνει κάποιος στη δουλειά ή στο σπίτι θεωρούνταν µέχρι πρόσφατα οι βασικοί υπαίτιοι.  Η προβολή προς τα έξω των ενδοκοιλιακών οργάνων οφείλεται στην αυξηµένη ενδοκοιλιακή πίεση που υπάρχει κατά την καθηµερινή δραστηριότητα του σώµατος που προκαλείται από:

• αναπνοή
• βήχα
• άρση βάρους
• βαριά χειρωνακτική εργασία

αλλά και άλλους παράγοντες, όπως:

• Η συγγενής προδιάθεση (πολλές φορές κατά τη γέννηση)
• Η διαταραχή στην ισορροπία σύνθεσης – αποδόµησης του κολλαγόνου (προχωρηµένη ηλικία, υποσιτισµός ή κακή διατροφή)
• Τα τραύµατα ή και οι εγχειρητικές τοµές (λόγω της εξασθένησης που προκαλούν στα τοιχώµατα κατά µήκος των ουλών και της διαταραχής της νευρώσεως σε γειτονική µε το τραύµα περιοχή)

Τα ιδιαίτερα ευάλωτα σηµεία στο σώµα είναι κυρίως:

• η βουβωνική χώρα (στον άνδρα κυρίως)
• ο οµφαλός και ο µηριαίος δακτύλιος (στις γυναίκες κυρίως)
• αλλά και οιαδήποτε µετεγχειρητική ουλή

Οι ειδικοί όµως έχουν πλέον καταλήξει στο συµπέρασµα ότι η εµφάνιση κήλης έχει σχέση και µε τη σωµατική κατασκευή του καθενός, η οποία µπορεί να ευνοεί τη δηµιουργία της. Η κήλη γίνεται εύκολα αντιληπτή από τον ασθενή σαν διόγκωση, που στην αρχή εύκολα ανατάσσεται. Στις περιπτώσεις που το περιεχόµενο της κήλης δεν ανατάσσεται µιλάµε για περισφιγµένη κήλη.

Aνάλογα µε την εµφάνισή της, έχουµε τρεις κατηγορίες κήλης, :

• Ανατασσόµενη
  Αν η κήλη βγαίνει και ξαναµπαίνει µέσα, µε αποτέλεσµα να νιώθετε παροδικές -όχι συνεχείς- ενοχλήσεις, σηµαίνει ότι το σηµείο από το οποίο προβάλλει αυτή είναι χαλαρό και δεν υπάρχει άµεσος κίνδυνος εγκλωβισµού της. Αυτό σας δίνει τη δυνατότητα να προγραµµατίσετε την επέµβαση ακόµα και αρκετό καιρό αργότερα, φυσικά µε τη σύµφωνη γνώµη του γιατρού σας.

• Mη ανατασσόµενη
  Aν η κήλη προβάλλει συνέχεια και δεν µπαίνει µέσα, σηµαίνει ότι έχει εγκλωβιστεί στο σηµείο από το οποίο έχει βγει, µε συνέπεια να είναι πιο ενοχλητική και να προκαλεί πόνο. Στην περίπτωση αυτή, η επέµβαση θα πρέπει να γίνει άµεσα (µέσα στις επόµενες µέρες από τη στιγµή που θα διαγνωστεί), ώστε να προληφθεί η περίσφιξη.

• Περιεσφιγµένη
  Όταν η µη ανατασσόµενη κήλη προβάλλει έντονα προς τα έξω, έχει σφηνώσει, δεν µετακινείται καθόλου και νιώθετε έντονο πόνο, υπάρχει αυξηµένος κίνδυνος να νεκρωθεί το όργανο που περιέχεται στην κήλη, αφού η πίεση δεν επιτρέπει την αιµάτωσή του.
  Είναι η µόνη περίπτωση επέµβασης κήλης που έχει την ένδειξη του επείγοντος περιστατικού (πρέπει να γίνει µέσα σε µερικές ώρες από τη στιγµή που ο πόνος αρχίσει να γίνεται ιδιαίτερα έντονος).

Mια ανατασσόµενη κήλη µπορεί να γίνει µη ανατασσόµενη ή ακόµα και περιεσφιγµένη, αν για οποιονδήποτε λόγο επιβαρυνθεί η συγκεκριµένη περιοχή.

H αύξηση του πόνου και των ενοχλήσεων θα πρέπει να σας οδηγήσει εκ νέου στον γιατρό σας και να επισπεύσετε την επέµβαση, αν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Οι συνήθεις περιοχές, στις οποίες εµφανίζονται κήλες, είναι στους βουβώνες (βουβωνοκήλη), στον οµφαλό (οµφαλοκήλη) και στην περιοχή προηγούµενης χειρουργικής επέµβασης (µετεγχειρητική κοιλιοκήλη).

Κατά σειρά συχνότητας έχουµε:

• Βουβωνοκήλη
• Μηροκήλη
• Οµφαλοκήλη
• Επιγαστρική κήλη
• Κοιλιοκήλη
• Μετεγχειρητική κήλη
• Κιρσοκήλη

Σπανιότερα είδη κήλης είναι:

• Οσφυοκήλη
• Κήλη θυρεοειδούς τρήµατος
• Κήλη Richter
• Κήλη του Littre
• Κήλη του Spiegel
• Κήλη του ισχιακού τρήµατος
• Κήλη του Velpeau

Θα πρέπει να τονίσουµε ότι µια κήλη από τη στιγµή που θα διαγνωστεί από τον γιατρό σας πρέπει πάντα να διορθώνεται. ∆εν υπάρχει καµία πιθανότητα να φτιάξει από µόνη της, ακόµα και αν κάποιες φορές σας φαίνεται ότι υποχωρεί.

Aν είναι πολύ αρχικό το στάδιο, µπορεί ο γιατρός να σας συστήσει απλή παρακολούθηση, πάντως σε καµία περίπτωση δεν θα πρέπει να αγνοηθεί.  Η επέµβαση µπορεί να προγραµµατιστεί ακόµα και για κάποιους µήνες αργότερα, αφού µια κήλη σπάνια έχει τον χαρακτήρα του επείγοντος περιστατικού.

Συµπτώµατα 

Τα συµπτώµατα είναι κυρίως πόνος, καυσαλγία στην αρχή της δηµιουργίας της κήλης και ακολουθεί από την αιφνίδια παρουσία ενός «µαλακού» όγκου στο σηµείο εκείνο που µεταβάλλεται µε την κίνηση, την κατάκλιση, τον βήχα κ.λπ. ή και ενίοτε επανεισάγεται στο σώµα (ανατάσσεται). Η φυσική εξέλιξη της κήλης είναι η σταδιακή αύξηση του µεγέθους της, αποτέλεσµα της αύξησης του µυϊκού ανοίγµατος, µε επακόλουθη µεγαλύτερη προβολή προς τα έξω του ενδοκοιλιακού σπλάχνου.

Επιπλοκές

Η επιπλοκή µιας κήλης είναι η περίσφιξη αυτής, η οποία συµβαίνει όταν το µυϊκό άνοιγµα εγκλωβίσει και στραγγαλίσει το προς τα έξω προβάλλον σπλάχνο, µε επακόλουθη απόφραξη αυτού. Τις περισσότερες φορές η απόφραξη περιλαµβάνει έντερο, πράγµα το οποίο δηµιουργεί αποφρακτικό ειλεό, µε συµπτωµατολογία εµετούς, µεγάλο κοιλιακό πόνο, διάταση κοιλιάς κ.λπ. Η επιπλοκή αυτή, αν δεν αντιµετωπιστεί, µπορεί να οδηγήσει σε λίγες ώρες σε παράλληλη ισχαιµία του οργάνου µε νέκρωση αυτού, µε επακόλουθο να τεθεί σε κίνδυνο και η ζωή του ασθενούς.

Θεραπεία

O βασικός τρόπος αντιµετώπισης της κήλης, από τη στιγµή που θα διαγνωστεί, είναι η επέµβαση, αφού δεν υπάρχει φαρµακευτικός ή άλλος τρόπος. H επέµβαση δεν έχει σκοπό να αφαιρεθεί η κήλη, αλλά να αναταχθεί, να ξαναµπεί, δηλαδή, στη θέση του το όργανο που προβάλλει.

Oι τρεις µέθοδοι που είναι οι πλέον διαδεδοµένες για τη διόρθωση της κήλης είναι:

• Κλασική χειρουργική επέµβαση: Γίνεται µια µικρή τοµή και ο χειρουργός ανατάσσει την κήλη και συρράπτει το ασθενές σηµείο.
  Η παραµονή στο νοσοκοµείο είναι για 2-3 µέρες. Συνίσταται αποφυγή της κούρασης για τουλάχιστον 3 µήνες µετά την επέµβαση, ενώ ο πόνος αντιµετωπίζεται µε παυσίπονα. Η µέθοδος αυτή τείνει να εγκαταλειφθεί τα τελευταία χρόνια, µετά την ευρεία χρήση των συνθετικών πλεγµάτων.

• Τοποθέτηση συνθετικού πλέγµατος: Αποτελεί σήµερα την πιο διαδεδοµένη µέθοδο. Η διαδικασία είναι ίδια µε την προηγούµενη. Η διαφορά είναι ότι στο σηµείο από το οποίο προβάλλει η κήλη τοποθετείται ένα ειδικό συνθετικό πλέγµα, που έχει σκοπό την ενίσχυση της ασθενούς περιοχής. Το πλέγµα αυτό, εκτός του ότι είναι πολύ ανθεκτικό, θα χρησιµεύσει σαν ιστός πάνω στον οποίο θα χτίσει ο οργανισµός µια εσωτερική ουλή, ισχυροποιώντας σηµαντικά το κοιλιακό τοίχωµα.

• Λαπαροσκόπηση: Πρόκειται για νεότερο τρόπο αντιµετώπισης της κήλης. Εκτός από τις συνηθισµένες περιπτώσεις, συστήνεται ιδιαίτερα σε περιπτώσεις υποτροπής (επανεµφάνισης της κήλης σε ήδη εγχειρισµένο σηµείο), αλλά και όταν εµφανίζεται κήλη και στη δεξιά και στην αριστερή βουβωνική χώρα. Η λαπαροσκοπική επέµβαση έχειασύγκριτα πλεονεκτήµατα έναντι όλων των άλλων επεµβάσεων, αφού ο ασθενής πηγαίνει στο σπίτι του την εποµένη της επέµβασης, ο πόνος είναι ελάχιστος και ο χρόνος ανάρρωσης συντοµότερος.

Δηµήτριος Π. Γκιουζέλης MD, Ph.d
Γενικός Χειρουργός, ∆ιδάκτωρ Χειρουργικής
της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών,
Επιστηµονικός Συνεργάτης Βιοκλινικής Πειραιά