Η άσηπτη νέκρωση της μηριαίας κεφαλής ( ή διαφορετικά οστεονέκρωση ) είναι μια πάθηση της οποίας η αιτιολογία παραμένει άγνωστη και συμβαίνει όταν τα κύτταρα του οστού στην περιοχή της κεφαλής του μηριαίου οστού αυτόματα νεκρώνονται γεγονός που οδηγεί σε κάταγμα και καθίζηση της αρθρικής επιφάνειας της μηριαίας κεφαλής. 

Είναι μια νόσος η οποία κατά μέσο όρο παρουσιάζεται σε νέους ασθενείς, ηλικίας 35 – 50 ετών και εμφανίζεται περισσότερο σε άνδρες απ’ ότι γυναίκες. Σε ποσοστό περίπου 80% αφορά και στα δυο ισχία και στο 2-3% των περιπτώσεων οστεονέκρωση εμφανίζεται και σε άλλες ανατομικές περιοχές του σώματος.

Στις ΗΠΑ η συχνότητα εμφάνισης της νόσου αφορά σε 10.000 – 20.000 άτομα ετησίως και αποτελεί το 10% του συνολικού αριθμού ολικών αρθροπλαστικών ισχίου ανά έτος.

Αιτιολογία

Παρόλες τις προσπάθειες της επιστημονικής κοινότητας και την πληθώρα μελετών που έχουν διενεργηθεί, η αιτιολογία της οστεονέκρωσης παραμένει άγνωστη. Υπάρχουν όμως παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου.

Η χρόνια χρήση κορτικοστεροειδών ( κορτιζόνης ) είναι ένας από αυτούς.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι ο αλκοολισμός, το τραύμα, η ακτινοβόληση της περιοχής, αιματολογικές νόσοι ( δρεπανοκυτταρική αναιμία, λευχαιμία, λέμφωμα ) , κ.α.

Κλινική εικόνα

Η νόσος εμφανίζεται συνήθως ως ένας βύθειος πόνος στην περιοχή του ισχίου, συνήθως χωρίς ιστορικό τραυματισμού και στα αρχικά στάδια της νόσου χωρίς περιορισμό στο εύρος κίνησης της άρθρωσης του ισχίου.

Κατά την κλινική εξέταση του ασθενή στο ιατρείο ο πόνος μπορεί να εντείνεται κατά την δοκιμασία της έσω στροφής του ισχίου.

Με την εξέλιξη της νόσου και την αλλαγή του σταδίου ο βύθειος αυτός πόνος, η ενόχληση, ακολουθείται από ξαφνική έναρξη εντονότερων συμπτωμάτων και σαφή οξύ πόνο στην περιοχή του ισχίου ( μηροβουβωνική πτυχή ) καθώς και περιορισμό στο εύρος κίνησης.

Η οστεονέκρωση ταξινομείται σε στάδια από 0 έως και 6 ( Steinberg classification ) όπου το στάδιο 0 αφορά σε φυσιολογική μηριαία κεφαλή ενώ το στάδιο 6 τον κατακερματισμό και την πλήρη καθίζηση αυτής.

Διάγνωση

Η διάγνωση της νόσου απαιτεί ακτινολογικό έλεγχο με απλή ακτινογραφία, μαγνητική τομογραφία και σπινθηρογράφημα οστών.

Στα αρχικά στάδια είναι απαραίτητη η διενέργεια καλής ποιότητας μαγνητικής τομογραφίας, ενώ σε προχωρημένα στάδια της νόσου η διάγνωση μπορεί να τεθεί και με απλή ακτινογραφία της πάσχουσας περιοχής λόγω των έντονων αλλοιώσεων που έχει υποστεί η μηριαία κεφαλή.

Θεραπεία

Σε προχωρημένα στάδια της νόσου η θεραπεία είναι χωρίς αμφιβολία η ολική αθροπλαστική του ισχίου, η αντικατάσταση δηλαδή της άρθρωσης του ισχίου με ειδική ενδοπρόθεση.

Σε αρχικά στάδια, πριν δηλαδή την κατάρρευση της μηριαίας κεφαλής και την απώλεια της σφαιρικότητάς της μπορεί κανείς να ακολουθήσει συντηρητικά μέσα όπως πχ η αποφόρτιση του σκέλους και η χρήση φαρμακευτικής αγωγής, όμως συνήθως η νόσος εξελίσσεται και οδηγούμαστε στο χειρουργείο.

Η τεχνική

Τα τελευταία χρόνια, η χειρουργική μας ομάδα έχει αντιμετωπίσει πληθώρα περιστατικών στην Αθήνα και στην επαρχία εφαρμόζοντας την τεχνική της αποσυμπίεσης και ταυτόχρονης έγχυσης αυτόλογων παραγώγων αίματος ( βλαστοκύτταρα ).

Η τεχνική αυτή απευθύνεται σε ασθενείς που πάσχουν από οστεονέκρωση σταδίου 1 έως και 3 και την περιέγραψε και παρουσίασε πρώτος ο Γάλλος ορθοπαιδικός Philippe Hernigou το 2002 ( ο οποίος την μελετούσε από το 1993 ).

Κατά την τεχνική αυτή λαμβάνουμε μυελό των οστών από το λαγόνιο οστούν του ασθενή μας και στη συνέχεια διενεργείται φυγοκέντρηση αυτού και μέσω ειδικών φίλτρων τοποθετείται σε ειδική σύριγγα.

Στη συνέχεια μέσω ακτινοσκόπησης διενεργείται αποσυμπίεση ( η δημιουργία δηλαδή οπών ) στη νεκρωτική περιοχή της μηριαίας κεφαλής με ειδικό εργαλείο ( φρέζα ) και τέλος λαμβάνει χώρα η έγχυση στην πάσχουσα ( νεκρωτική ) περιοχή των αυτόλογων βλαστοκυττάρων.

Οι τομές για την συγκεκριμένη τεχνική είναι της τάξεως του 0,5 – 1 εκ, ο ασθενής εξέρχεται απο το Νοσοκομείο την ίδια ημέρα και για 2 εβδομάδες κινητοποιείται με βακτηρίες με μερική φόρτιση του σκέλους.

Σε ποσοστά άνω του 85-90 % ο πόνος υποχωρεί και η κινητικότητα του πάσχοντος ισχίου επανέρχεται εντός φυσιολογικών ορίων. Έξι μήνες έως ένα έτος μετεγχειρητικά σε διενέργεια νέας μαγνητικής τομογραφίας του πάσχοντος ισχίου, παρατηρείται η πλήρης εξαφάνιση των ακτινολογικών σημείων της οστεονέκρωσης.

Επίλογος

Η έγκαιρη διάγνωση της οστεονέκρωσης της κεφαλής του μηριαίου αποτελεί μονόδρομο στην επιβίωση της κεφαλής και την αποφυγή αντικατάστασης αυτής με ολική αρθροπλαστική ισχίου.

Η αποσυμπίεση της νεκρωτικής βλάβης σε συνδιασμό με την ταυτόχρονη έγχυση αυτόλογων παραγόντων αίματος οδηγεί αναμφίβολα σε βελτίωση των συμπτωμάτων και αν όχι σε πλήρη ίαση της οστεονέκρωσης, τουλάχιστον σε καθυστέρηση της εξέλιξής της και κατά συνέπεια στην αποφυγή ολικής αρθροπλαστικής ισχίου σε νέους κατά κανόνα ασθενείς.

Εμμανουήλ Μαραγκουδάκης